Kontrolden Çıkmış Çocuklarla Nasıl Başa Çıkılır?

Yaramaz ve şımarık çocuklarla nasıl başa çıkılır?

Yaramaz çocuklarla nasıl başa çıkılır? Öncelikle onları “yaramaz” olarak tanımlamamak başlangıç olabilir 🙂

Çoğu ebeveyn zaman zaman çocuklarının kontrolden çıktıklarını hissetmiştir. Ancak genelde bu his pek kısa sürer ve pek iz bırakmadan geçip gider. Bazı ebeveynler içinse kontrolden çıkmış çocuklar hayatın normal seyri haline gelmiştir. Çocukları onları dinlememekten ve kuralları çiğnemekten hiç çekinmemekte ve sonuçlarını umursamamaktadır.

Eğer çocuklarınızın kontrolden çıktığını hissediyorsanız, hâkimiyetinizi geri kazanmanız için gereken adımları atın. Otoritenizi korumanız çocuğunuzun kendi iyiliği için çok önemlidir, dahası sizin duygusal sağlığınız açısından da önem taşır.

Kuralları Belirlemek Anahtar Öneme Sahiptir

İster inanın ister inanmayın, çocuklar kuralları ve sınırları sever.

Çocuklar, ebeveynlerinin kuralları uygulatabilen iyi liderler olduklarına inandıklarında kendilerini emniyette hissederler. Çocuklar ebeveynlerinin düzeni sağlayabileceklerine inanmadıklarında ise endişeli olurlar. Bu endişe de başka davranışsal sorunlara yol açabilir.

Çocuklarınızın Sizi Dinlemesini Sağlamanın Yolları

Çocuklarınıza söz geçirmekte zorlanıyorsanız, aşağıdaki şu stratejiler yardımcı olabilir:

  • Evde uyulacak kuralları belirleyin. Açık ve net yazılı bir kural listesi hazırlayarak karmaşayı azaltın. “Kibar kelimeler kullan” ve “eşyaları ödünç almadan önce izin iste” gibi temel kurallara odaklanın. Kurallar yazılı olduklarında ve ailece üzerinde konuşulduğunda daha kolay uygulanabilir hale gelir.
  • Çocuklarınızın günlük planına düzen getirin. Çocuğunuzun günlük yaşamını yapılandırarak aile işlerini bir düzene oturtun. Ödevler, günlük ev işleri, aile aktiviteleri ve oyun için zaman belirleyin. Sonra da hafta içi günler boyunca bu plana elinizden geldiği kadar uymaya çalışın.
  • Çocuğunuza ev işleri verin. Çocuğunuz ister 4 ister 14 yaşında olsun, ona yaşına uygun ve düzenli yapılacak ev işleri vermeniz önemlidir. Çocuklarınızı işe ortak olmaya alıştırın ki ailenin sorumlu bireyleri olma konusunda tecrübeler kazanabilsinler.
  • Babaanne disiplini kuralını uygulayın. Çocuğunuzun neleri yapamayacağına değil de, neleri yapabileceğine odaklanın. Yani “Odanı temizleyene kadar televizyon izleyemezsin” demek yerine, “odanı temizler temizlemez televizyon izleyebilirsin” demeye çalışın. Çocuğunuza biraz da olsa kontrol veren olumlu seçenekler sunun.
  • Etkili talimatlar verin. Talimatları nasıl verdiğiniz önemlidir. Kesin ve doğrudan konuşarak her seferinde yalnız bir talimat verin. Sakin bir ses tonu kullanın ve konuşmadan önce çocuğunuzun dikkatinin sizde olduğundan emin olun.

Çocuklara neyi ne zaman ve ne kadar yapabilecekleri çok iyi açıklanmalıdır.

Yaramazlıkların Cezalarını Belirleyin

Kuralları ihlal etmenin sonuçlarını net olarak belirleyin. Bu cezalar konusunda tutarlı olmak çok önemlidir. Çocuklarınız her bir kural ihlalinin bir sonucu olacağını bildiklerinde olumsuz davranışta bulunma ihtimalleri azalacaktır.

Çocuklarınızın her biri için aşağıdaki sonuçların hangisinin daha etkili olabileceğini dikkatle değerlendirin:

  • Oda cezası: Oda cezası en çok 8 yaş altındaki çocuklarda etkilidir. Eğer çocuğunuz odasına gitmeyi reddederse veya odasında kalmazsa, onu çok zorlamayın. Onun yerine imtiyaz iptali cezası uygulayın.
  • İmtiyaz iptali: Çocuğunuzun en sevdiği elektronik eşya, en sevdiği oyuncak ya da en sevdiği faaliyet gibi imtiyazlarından birisini geçici olarak iptal edin. Bunu yaparken iptal süresini çok uzun tutmadığınızdan emin olun. Eğer imtiyazlarını günler veya haftalar boyunca iptal ederseniz ya da aynı anda birden çok imtiyazını alırsanız çocuğunuz kurallara uymaktan hepten vazgeçebilir ya da daha kötü davranmaya başlayabilir.
  • Yaptığını düzeltme: Eğer çocuğunuzun yaramaz davranışı bir başkasını etkilemişse, yaptığını düzeltme cezası işe yarayabilir. Çocuğunuza, zarar verdiği kişi için bir iş yapmasını ya da en sevdiği oyuncağı onunla paylaşmasını söyleyin.
  • Mantıklı sonuçlar: Çocuğunuza davranışının sorumluluğunu üstlenmesi için bir şans verin. Eğer duvarları boyamışsa, duvarı temizletin. Eğer bir şeyi kırmışsa, tamir parasını ondan alın.

Eğer ilk başlarda çocuğunuzun davranışı düzelmek yerine biraz kötüye giderse hemen vazgeçmeyin. Siz cezaları vermeye başladığınızda kontrolden çıkmış bir çocuk önce karşı koyacaktır. Cezaları uygulamak konusunda kararlı olduğunuzu fark ettiğinde ise davranışları muhtemelen düzelecektir. 

Çocuklarınızı Daha İyi Davranışlara Teşvik Edin

Eğer çocuğunuz kurallara uymak konusunda isteksizse, bazı ilave teşviklere ihtiyaç olabilir. Kurallara uyma isteğini artırmak için olumlu destekler kullanın.

Çocuğunuzun davranışlarını geliştirmek için aşağıdaki gibi ödüller kullanabilirsiniz:

  • Övgü sözleri söyleyin: Çocuğunuzu iyi bir davranış sergilerken fark edince “Tabağını lavaboya koyduğun için teşekkür ederim” ya da “ben telefonla konuşurken ses çıkarmadan oynadığın için teşekkür ederim” gibi şeyler söyleyin. Olumlu ilgi çocuğunuzu iyi davranmaya devam etmeye kuvvetle teşvik edebilir.
  • İyi davranışları ödüllendirin: Bir tablo kullanarak ister günlük olarak tek bir davranışı, isterseniz hafta boyunca birden fazla davranışı takip edin. Çocuğunuz bu davranışları sergilediğinde tabloya beraber işaret koyarak gelişmeleri ödüllendirin. Elle tutulur ödüller davranışların düzelmesini sağlayabilir. Unutmayın, ödül olarak kullanabileceğiniz çok ucuz ve hatta ücretsiz mükafatlar da bulunabilir. “Ne alırsan bir lira” gibi dükkânlardan bazı şeyler alarak çocuğunuz olumlu davrandığında veya tabloda belirli sayılara ulaştığında içlerinden birini seçtirmek bunun güzel bir örneği olabilir.
  • Bir fiş ekonomisi sistemi kurun: Çocuğunuza, bilgisayar oyunu oynamak ya da parka gitmek gibi imtiyazların kazanılması gerektiğini gösterin. Bir fiş ekonomisi sistemi kurun ve çocuğunuzun olumlu davranışlar ile bu imtiyazları “almak” için kullanabileceği fişler kazanmasını sağlayın.

Profesyonel Yardım Alın

Eğer kendi disiplin yöntemleriniz işe yaramıyorsa, profesyonel yardım alın. Önce endişelerinizi çocuğunuzun doktoru ile paylaşın. Bir doktor sizi bulunduğunuz yerdeki uygun profesyonellerin hizmetlerine yönlendirebilir.

Bir profesyonel size ve çocuğunuza müdahale ederek, yeteneklerini kullanarak ve destek vererek evdeki hakimiyetinizi geri kazanmanızı sağlayabilir. Ebeveynlik koçları ve ebeveyn destek grupları da bu konuda çok yardımcı olabilirler.

Yazar: Amy Morin
Kaynak: https://www.verywellfamily.com


Bu yazı İstanbul Go Okulu editörlerince yazılmıştır/çevrilmiştir. İstanbul Go Okulu kaynak olarak gösterilmeden kullanılamaz, kaynak gösterilmek kaydıyla ticari olmayan amaçlar için izinsiz kullanılabilir. Ticari amaçlı olarak, kaynak gösterilerek dahi kullanılamaz.

0 cevaplar

Cevapla

Yazıyla ilgili yorumlarınızı yazabilirsiniz.
Buraya yorumlarınızı yazabilirsiniz!

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir